Alarmujące statystyki dotyczącej depresji wśród dzieci i młodzieży stały się przyczyną natężenia działań wspierających szkoły i placówki oświatowe w celu niesienia pomocy dzieciom dotkniętych depresją.Wyniki badań wskazują, że u dorosłych z rozpoznaną depresją 25% osób doświadczyło pierwszego epizodu w wieku dziecięcym. Szacuje się, że depresja jest drugą najczęściej występującą przyczyną zgonów w grupie osób w wieku 15–29 lat. Pełnoobjawowa depresja dotyczy niewielkiego odsetka dzieci (około 3– 8%), jednak jej występowanie wzrasta wraz z wiekiem i w przypadku nastolatków dotyczy już około 20% z nich. Szacuje się, że depresja dotyka co trzeciego nastolatka. Coraz częściej mamy do czynienia z depresją u dzieci i młodzieży: na kliniczną depresję cierpi 1% dzieci przedszkolnych powyżej 2–3 roku życia, 2% w grupie dzieci 6–12 lat oraz do 20% w grupie młodzieńczej.
Pani Anna Bejnar (magister pedagogiki, specjalistka ds. pielęgniarstwa psychiatrycznego oraz praw pacjenta, która zdobywała doświadczenia jako główny specjalista Departamentu Zdrowia Psychicznego Rzecznika Praw Pacjenta w Warszawie) przybliżyła podczas kolejnej konferencji o depresji wśród uczniów, tym razem w Mazurskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Ełku, dane statystyczne oraz wskazała miejsce depresji w Międzynarodowej Statystyce Klasyfikacji Chorób (Grupa f).
Przedstawiła, że długotrwałe uporczywe uczucie rozpaczy, brak nadziei różniący się jakościowo od przeżywanych przez osoby zdrowe odczuć smutku/nieszczęścia, czyli depresja, objawia się obniżonym nastrojem, anhedonią (niemożnością odczuwania przyjemności i radości), utratą zainteresowań, obniżeniem napędu psychoruchowego.
Prelegentka przekonywała, że należy zwracać uwagę u dzieci na skargi na złe samopoczucie; złość demonstrowaną wobec otoczenia, powodującą zniechęcenie do kontaktu; porzucenie wcześniejszych zainteresowań; odmowę uczęszczania do szkoły; pogorszenie wyników w nauce; brak oczekiwanych przyrostów masy ciała; poczucie winy; beznadziejność; negatywne oceny siebie, świat oraz przyszłości; zachowania autodestrukcyjne czy myśli samobójcze.
Zdaniem ekspertów przyczyny choroby mogą być różne, od konkretnych wydarzeń w życiu jak strata kogoś lub czegoś ważnego przez inne negatywne doświadczenia i choroby, przewlekły stres po czynniki społeczne, jak utrata lub brak wsparcia ze strony innych, izolacja, niedostatki natury społeczno-ekonomicznej, ale i uwarunkowania genetyczne, jak cechy osobowości.
Nauczyciel nie jest terapeutą ani lekarzem. Jednak to nauczyciel na podstawie swoich obserwacji kontaktuje się z wychowawcą i pedagogiem szkolnym. Wiedza ułatwia obserwację i interwencję. Dziecko może nie być świadome wielu mechanizmów, które zdoła zaobserwować nauczyciel. Liczy się nauczyciel, który jest wspierający, sprawiedliwy i rozwija pasje u dzieci, zainteresuje przedmiotem. Nauczyciel może wesprzeć pracę grupową, wspomóc integrację dziecka w klasie. Nauczyciel może pomóc poszukać działań profilaktycznych we współpracy ze specjalistami – w szkole pedagog szkolny, psycholog szkolny, i dalej ścieżek leczenia. W Ełku funkcjonuje Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży przy ul. Marii Konopnickiej 1, czynny w godzinach 8.00-20.00; psychiatra dzieci i młodzieży Helena Chrzanowska i Poradnia psychiatryczna – psychiatra Witold Tomaszewski. Szkoła może pomóc poprzez otwartość, rozumienie dostarczenie rzetelnej wiedzy, nieocenianie, zminimalizowanie czynników stresogennych a przede wszystkim niepozostawianie dziecka samemu sobie z problemami, jak również edukację w zakresie radzenia sobie z napięciem i stresem.
Prowadząca przytoczyła również szereg kontaktów do instytucji wspierających, telefonów antydepresyjnych.
Najtrudniejsze zadania we wspieraniu dzieci stoją przed rodzicami: słuchać, rozmawiać, kochać, towarzyszyć, być stabilnym, dorosłym i w tym konsekwentnym.
Uczestnicy uzyskali wiele interesujących informacji związanych z depresją dzieci i młodzieży: jak rozpoznawać symptomy depresji, jak rozmawiać z rodzicem ucznia i uczniem, co najważniejsze – dokąd zwracać się po pomoc.
Konferencja zgromadziła nauczycieli, wychowawców, pedagogów i psychologów szkolnych doradców metodycznych MODN. W ciekawych dyskusjach oraz rozmowie z prowadzącą wszyscy zgodnie przyznawali, że depresja jest poważnym zagadnieniem, o którym należy mówić otwarcie i fachowo a nauczyciele i rodzice potrzebują coraz większego wsparcia w zakresie pracy i komunikacji z uczniem dotkniętym depresją.
Spotkanie w MODN zorganizował doradca metodyczny MODN w Ełku Janusz Tkaczow.
