Współpraca międzysektorowa, czyli partnerstwo, dialog i działania na rzecz dzieci, uczniów i rodzin w powiecie oleckim była tematem konferencji regionalnej, która odbyła się w Olecku 27.11.2023 w ramach „Projektu innowacyjno-wdrożeniowego w zakresie oceny funkcjonalnej”.
Wczesne wykrywanie i trafne rozpoznawanie potrzeb oraz barier utrudniających rozwój dzieci i uczniów jest podstawą wsparcia nieodłącznie towarzyszącego edukacji i wychowaniu. Aby sprostać temu zadaniu, niezbędne jest uporządkowanie i standaryzacja działań w zakresie diagnozy i następujących po niej oddziaływań edukacyjnych i terapeutyczno-rozwojowych. Kompleksową odpowiedzią na tę potrzebę jest ocena funkcjonalna.
Model wsparcia międzysektorowego przedstawiła dr hab. Ewa Widawska, prof. Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. O wsparciu pedagogiczno-psychologicznym na poziomie edukacji oraz dobrych praktykach szkolnych dotyczących współpracy z rodzicami i instytucjami mówili doradcy MODN w Ełku Janusz Tkaczow i Katarzyna Kamińska.
W konferencji wzięli udział przedstawiciele jednostek samorządowych i kuratorium oświaty, placówek oświatowych: dyrektorzy poradni, szkół i przedszkoli, pedagodzy, psycholodzy i nauczyciele placówek opiekuńczych, instytucji i organizacji pozarządowych, które działają na rzecz dzieci i rodzin.
Co to jest ocena funkcjonalna?
To nowy model oceny potrzeb oraz planowania i udzielania wsparcia dzieciom i uczniom, a także ich najbliższym osobom. Jest odejściem od sprowadzania diagnozy do rozpoznania medycznego, które jest niezbędne, ale niewystarczające do pełnego określenia tego jak skutecznie wspierać rozwój i uczenie się dzieci. W ocenie funkcjonalnej wychodzi się z założenia, że dopiero pełny obraz potrzeb ucznia, ale także jego mocnych stron, daje możliwość zapewnienia mu odpowiednich warunków do rozwoju i edukacji. Ten pełny obraz powinien zawsze odwoływać się do wpływu środowiska, w którym ów uczeń na co dzień żyje, które może wspierać rozwój lub stwarzać bariery w codziennym funkcjonowaniu i uczeniu się.
W ocenie funkcjonalnej chodzi o zidentyfikowanie i opisanie indywidualnego sposobu radzenia sobie ucznia z wyzwaniami oraz odkrycie i zlikwidowanie barier, które hamują postępy. Sama diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu nie daje jeszcze odpowiedzi, z jakimi trudnościami dziecko mierzy się w szkole czy domu. W jednej medycznej kategorii „autyzm” znajdą się przecież uczniowie zróżnicowani pod względem posiadanych kompetencji, doświadczanych trudności i jakości otrzymywanego wsparcia ze strony otoczenia. Istotne jest właśnie tworzenie tych indywidualnych charakterystyk i na ich bazie opracowanie i zrealizowanie wsparcia, które odpowiada na potrzeby konkretnego dziecka i środowiska w którym funkcjonuje.
Ocena funkcjonalna to nie tylko proces rozpoznawania zasobów i trudności, ale także oparte na tym rozpoznaniu działania wspomagające. Wnioski z diagnozy muszą być zatem tak przygotowane, aby dało się je prosto przełożyć na działania edukacyjne. W tym celu planuje się wykorzystanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (w języku angielskim: International Classification of Functioning, Disablity and Health, w skrócie „ICF”). Przygotowane na podstawie analizy zgromadzonych informacji profile funkcjonalne uczniów będą określały poziom doświadczanych trudności (od braku trudności do skrajnie dużych), co wyznaczy kluczowe obszary pracy i wspierania rozwoju dziecka. Ponieważ to jak dziecko funkcjonuje, zależy nie tylko od jego indywidualnych możliwości wynikających ze stanu zdrowia czy poziomu rozwoju, ale też od wpływu środowiska. Działania wspierające powinny być adresowane nie tylko do samego dziecka, ale też do jego otoczenia. Jeśli np. dziecko jest wykluczone z grupy rówieśniczej, można zastanowić się nad działaniami skierowanymi do całej klasy, umożliwiającymi lepsze poznanie się uczniów. Gdy uczeń ma problemy z nauką danego przedmiotu, można spróbować zastosować inne metody nauczania. To są przykłady działań skierowanych do środowiska. Jeśli nie usuniemy barier w środowisku, same działania terapeutyczne skierowane do dziecka mogą okazać się niewystarczające do poprawy jego funkcjonowania.
Projekt innowacyjno-wdrożeniowy w zakresie oceny funkcjonalnej, ma na celu przeprowadzenie badań naukowych, na bazie których zostaną opracowane modele rozwiązań, które pozwolą na efektywne zarządzanie lokalnym wsparciem w wymiarze międzysektorowym. Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. Zenon Gajdzica, a jego zastępczynią jest dr hab. Edyta Widawska, prof. UŚ.
Głównym celem projektu jest podniesienie jakości i efektywności skoordynowanego, międzysektorowego, wsparcia udzielanego dzieciom, uczniom i ich rodzinom oraz środowisku, w którym funkcjonują na poziomie lokalnym (powiatu). Do stosowania rozwiązań opisanych w ustawie o wsparciu dzieci, uczniów i rodzin przygotowanych zostanie 48 powiatów.
W wyniku realizacji zadania powstaną konkretne narzędzia do wdrażania ww. celów oraz przygotowania kadr w tym zakresie. Wypracowane modele zostaną sprawdzone w wybranych powiatach. Efektywność przygotowanych modeli oraz samego ich wdrażania będzie również poddawane badaniu naukowemu. Całość procesu wdrożeniowego będzie poddana ewaluacji.
Realizowane zadanie w ramach projektu innowacyjno-wdrożeniowego w zakresie oceny funkcjonalnej polegającego na badaniu i opracowaniu modelowych rozwiązań na rzecz świadczonego lokalnie międzysektorowego wsparcia dla dzieci, uczniów i rodzin na podstawie metodyki oceny funkcjonalnej z wykorzystaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia – ICF ma na celu przeprowadzenie badań naukowych, na bazie których zostaną opracowane modele rozwiązań, które pozwolą na efektywne zarządzanie lokalnym wsparciem w wymiarze międzysektorowym. W wyniku realizacji zadania powstaną konkretne narzędzia do wdrażania ww. celów oraz przygotowania kadr w tym zakresie. Wypracowane modele zostaną sprawdzone w wybranych powiatach. Efektywność przygotowanych modeli oraz samego ich wdrażania będzie również poddawane badaniu naukowemu. Całość procesu badawczego będzie poddawana ewaluacji.
Głównym celem projektu jest podniesienie jakości i efektywności skoordynowanego, międzysektorowego, wsparcia udzielanego dzieciom, uczniom i ich rodzinom oraz środowisku, w którym funkcjonują na poziomie lokalnym (powiatu). Aby móc ten cel zrealizować potrzeba będzie:
- dokonać analizy zasobów instytucjonalnych, form wsparcia środowiskowego oraz programów realizowanych przez jednostki samorządowe i organizacje pozarządowe w sektorze zdrowia, edukacji i pomocy społecznej
- zintegrować działania wokół dziecka, ucznia i rodziny rozumiane jako połączenie w jeden instrument wsparcia wielu aktualnych form organizacyjnych wspierania rozwoju dzieci do czasu spełnienia obowiązku szkolnego oraz podczas jego realizacji oraz wdrożyć międzysektorową współpracę i koordynację działań, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia, pomocy rodzinie i pomocy społecznej z oferowanymi formami wsparcia w systemie edukacji,
- uruchomić zasoby wsparcia umiejscowione w środowisku dziecka, ucznia i rodziny
- wdrożyć proces personalizacji wsparcia poprzez dostosowanie rodzaju i zakresu pomocy do rzeczywistych potrzeb dziecka, ucznia, rodziny i środowiska pozarodzinnego,
- zmniejszyć obciążenia proceduralne związane z uzyskaniem dostępu do wsparcia,
- efektywnie wykorzystywać zasoby lokalne, jak również podnieść jakość świadczonej pomocy, dzięki spójności celów i zsynchronizowaniu oddziaływań pomocowych (efekt synergii).
- wspierać procesy zmian w środowiskach lokalnych ze szczególnym uwzględnieniem zadań ról jednostek koordynujących (JST), wspierających (PPP, placówki I, II poziomu referencyjnego w ochronie zdrowia) oraz współpracujących (przedszkola, szkoły, placówki oświatowe, organizacje pozarządowe).
